Η ίδρυση της Α’ Αθηναϊκής Συμμαχίας και η μετατροπή της σε ηγεμονία
Η ίδρυση της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας προέκυψε από την ανάγκη για την προστασία των ελληνικών πόλεων μετά τους Περσικούς Πολέμους και από την επιθυμία της Αθήνας να διαφυλάξει τα συμφέροντά της. Σαν αποτέλεσμα αυτού το 478/7 π. Χ ιδρύεται η Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία με έδρα τη Δήλο, όπου βρισκόταν το συμμαχικό ταμείο[1].
Τα μέλη της συμμαχίας είχαν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις προς αυτήν. Η βασικότερή τους υποχρέωση ήταν η προσφορά πλοίων και χρημάτων που φυλάσσονταν στο συμμαχικό ταμείο. Με αυτόν τον τρόπο επικύρωναν τη συμμετοχή τους στη συμμαχία. Την ετήσια εισφορά συνέλεγαν οι «ελληνοταμίαι», οι οποίοι προέρχονταν από τους πρώτους Αθηναίους αξιωματούχους που εξέλεγαν κάθε χρόνο οι Αθηναίοι[2] Μερικές από τις σημαντικότερες πόλεις που έλαβαν μέρος στη συμμαχία ήταν: Η Εύβοια, η Ρόδος, η Χίος, η Σάμος, νησιά των Κυκλάδων, πόλεις από τα παράλια της Μικράς Ασίας, πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης. Στο τέλος, οι πόλεις που συμμετείχαν στη συμμαχία αριθμούνταν στις 425[3].
Παρ’ όλο που ο σκοπός της συμμαχίας ήταν να προστατέψει τις ελληνικές πόλεις από τον περσικό κίνδυνο, κι ακόμα να εκδικηθεί για τα δεινά που προξένησαν οι Πέρσες, η Αθήνα προσπάθησε να την εκμεταλλευτεί με σκοπό να κυριαρχήσει επί των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων. Κι έτσι, ενώ αρχικά οι Αθηναίοι συμπεριφέρθηκαν ως «πρώτοι μεταξύ ίσων», σταδιακά μετέτρεψαν τη συμμαχία σε ηγεμονία[4] μεταφέροντας το συμμαχικό ταμείο από τη Δήλο στην Αθήνα το 454 π. Χ, πράγμα που σήμαινε την ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των συμμαχικών χρημάτων.
Η Αθήνα προσπάθησε να επιβληθεί στις συμμαχικές πόλεις στερώντας τους σταδιακά την αυτονομία τους πραγματοποιώντας συνεχώς επεμβάσεις στο εσωτερικών αυτών με πρόσχημα την είσπραξη του συμμαχικού φόρου, αλλά και την επιβολή προστίμων σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι πόλεις δεν συνετίζονταν με τους όρους της συμμαχίας[5]. Έπειτα από τη γιορτή των Διονυσίων ανακοίνωναν στην Εκκλησία του Δήμου τις πόλεις που είχαν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους στη συμμαχία. Στη συνέχεια έστελναν απόδειξη σε όσες πόλεις είχαν καταβάλει το συμμαχικό φόρο και παράλληλα λάμβαναν τα μέτρα τους για όσες πόλεις δεν είχαν πληρώσει ακόμα το φόρο επιβάλλοντάς τους τιμωρίες[6].
Ένα άλλο αυστηρό μέτρο ήταν η επιβολή του αθηναϊκού νομίσματος που απεικόνιζε την κουκουβάγια. Κάποιοι από τους συμμάχους δεν αντέδρασαν με το μέτρο, καθώς με αυτόν τον τρόπο διευκολύνθηκαν οι συναλλαγές. Για τους συμμάχους, οι οποίοι δεν προσαρμόζονταν με το μέτρο επιβαλλόταν ακόμα και η ποινή του θανάτου[7].
Η μετατροπή της αθηναϊκής συμμαχίας σε αθηναϊκή ηγεμονία πραγματοποιήθηκε μέσα από συγκεκριμένες συνθήκες και γεγονότα. Κατά κύριο λόγο, η προσάρτηση πόλεων επί Κίμωνα είχε σαν απόρροια την αύξηση του πλούτου και συνεπώς τη μεγέθυνση της δύναμης της Αθήνας. Έτσι, όντας οικονομικά ισχυρή πόλη είχε τη δυνατότητα να ηγηθεί των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων. Επίσης, η υπογραφή ειρήνης με τον Πέρση βασιλιά σήμαινε την τουλάχιστον προσωρινή διακοπή των εχθροπραξιών και συνακόλουθα την ευκαιρία που είχε η Αθήνα να αφοσιωθεί στην ηγεμονική της πολιτική. Επιπρόσθετα, η σύναψη των Τριακονταετών σπονδών με τη Σπάρτη το 445 π. Χ, η οποία αναγνώριζε την ηγεμονία της στον ηπειρωτικό χώρο, ενώ όριζε την επικυριαρχία της Αθήνας στο χώρο του Αιγαίου.
Σε αυτό το σημείο, η Αθήνα βρίσκεται στο απόγειο της δύναμής της και αυτό που τη χαρακτηρίζει είναι η προσπάθειά της να διατηρήσει ό, τι έχει κατακτήσει[8]. Γι’ αυτό και επεμβαίνει σε συμμαχικές πόλεις που αποπειρώνται να εγκαταλείψουν τη συμμαχία. Μάλιστα, για την αποφυγή τέτοιων καταστάσεων απέστελλε αξιωματούχους, στρατιωτικούς φρουρούς και κληρούχους στις συμμαχικές πόλεις που αποστατούσαν. Το συγκεκριμένο μέτρο θεωρείται ως το σκληρότερο κι εφαρμόστηκε πολύ κατά την περίοδο του Περικλή[9], ενώ υπήρξαν κι άλλα σκληρά μέτρα μετά την καταστολή των αποστασιών, όπως η κατεδάφιση των τειχών, η παράδοση του στόλου, και η παράδοση των αριστοκρατών ως ομήρων για την αποφυγή εγκαθίδρυσης ολιγαρχικού καθεστώτος[10]. Όλα αυτά αποδεικνύουν την προσπάθειά της στη διατήρηση της ηγεμονίας της.
[1] Στο ίδιο, ο. π., σελ 245
[2] J. B. Bury & Russwell Meiggs, ‘Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας’, τομ. Α΄, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1998, σελ.324
[3] Στο ίδιο, σελ. 245 και Θάνος Βερέμης – Ι. Γιαννόπουλος – Σ. Ζουμπάκη – Ε. Ζύμη – Θ. Ιωάννου – Α. Μαστραπάς, ο. π., σελ. 109 - 110
[4] Θάνος Βερέμης κ. α., ο. π, σελ. 109 -110
[6] Ι.Ε.Ε, Κλασικός Ελληνισμός, τομ. Γ1΄, Αθήνα, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, 1974 -1975, σελ. 110 - 111
[7]Στο ίδιο, σελ. 106 - 107
[9] Ι.Ε.Ε, ο.π, σελ. 107
[10] Στο ίδιο, σελ. 106
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου