Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Στην Αθήνα, τα παιδιά με φροντίδα τα διδάσκουν και τα συμβουλεύουν. Πρώτα και η τροφός και η μητέρα και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν πώς θα γίνει το παιδί καλύτερο, διδάσκοντάς το ότι το ένα είναι δίκαιο και το άλλο άδικο και αυτό εδώ είναι ωραίο, ενώ αυτό αυτό εκεί είναι άσχημο. Έπειτα όμως, όταν τα παιδιά έρθουν στην κατάλληλη ηλικία, οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων, όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν πώς να μάθουν τα παιδιά γράμματα και να καταλαβαίνουν αυτά που είναι γραμμένα, ενώ οι δάσκαλοι της μουσικής με το να παίζουν λύρα προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήρεμα και τις ψυχές των παιδιών να εξοικειώνουν με τον ρυθμό και την αρμονία. Ακόμα, τα παιδιά στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες φοιτούν, όπου οι γυμναστές πιο δυνατά τα σώματά τους κάνουν, για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν εξαιτίας της κακής τους σωματικής κατάστασης.
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ
Ποίοι ἐπιμελοῦνται πρῶτον ὃπως γενήσεται ὁ παῖς βέλτιστος;
Διδάσκοντες:
Πότε οἱ γονείς πέμπουσιν τους παίδας εἰς διδασκάλων;
Ποίοι ἐπιμελοῦνται ὃπως γράμματα μάθωσιν;
Ποίοι και πῶς πειρῶνται ποιεῖν αὐτούς ἡμερώτερους και τάς ψυχάς τους οἰκειοῦσι προς τον ῥυθμόν και την ἁρμονίαν;
Πού φοιτῶσιν οἱ παίδες;
Τι ποιοῦν οἱ παιδοτρίβαι και γιατί;
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Η διαπαιδαγώγηση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
1. Σε μικρή ηλικία η προσπάθεια εστιάζεται στο να γίνει το παιδί καλύτερο.
Συμμετέχουν: η τροφός, η μητέρα, ο παιδαγωγός και ο πατέρας.
2. Αργότερα, στην ηλικία των 6 ετών στέλνουν τα παιδιά στα σπίτια των δασκάλων για να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Η παιδεία δεν είναι δωρεάν.
Συμμετέχουν: οι γραμματισταί (μαθαίνουν τα παιδιά γραφή και ανάγνωση), οι κιθαρισταί (εξοικειώνουν τα παιδιά με τον ρυθμό και την αρμονία).
3. Τα παιδιά συχνάζουν στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες για να δυναμώσουν το σώμα τους.
Συμμετέχουν: οι παιδοτρίβαι.
Τροφός:
Συνήθως ήταν γυναίκα δούλη ή και ελεύθερη που βοηθούσε τη μητέρα στην περιποίηση του μωρού. Ήταν κάτι σαν τη σημερινή παραμάνα. Υπήρχαν δύο ειδών τροφοί: α) η τίτθη, η οποία θήλαζε το παιδί, β) η τιθήνη, η οποία φρόντιζε το παιδί μέχρι τα 7.
Παιδαγωγός (παῖς + ἂγω):
Συνήθως ήταν άντρας δούλος και συνόδευε το παιδί σε περιπάτους ως τα 6 έτη και έπειτα μετέφερε το παιδί στο σπίτι του δασκάλου κρατώντας τα βιβλία του, τις πλάκες, τη γραφίδα του, την κιθάρα και τον αυλό. Παρευρισκόταν στην αίθουσα κατά την ώρα της διδασκαλίας και βοηθούσε το παιδί στο σπίτι όταν διάβαζε τα μαθήματά του. Επίσης, φρόντιζε για την πειθαρχία του παιδιού και γι’ αυτό το λόγο έφερε ραβδί, το οποίο χρησιμοποιούσε σε περίπτωση ανυπακοής.
Διδάσκαλοι:
Α) ο γραμματιστής: δίδασκε γραφή και ανάγνωση.
Β) ο κιθαριστής: δίδασκε μουσική και μουσικά όργανα, όπως την κιθάρα, τον αυλό, τη λύρα. Η διδασκαλία της μουσικής συνέπιπτε με την πνευματική καλλιέργεια, καθώς μέσω αυτής τα παιδιά καθίσταντο πιο ήμερα, αποβάλλοντας τα πάθη και τα άγρια ένστικτα.
Γ) ο παιδοτρίβης: δίδασκε γυμναστική και πάλη. Είχε εμπειρικές γνώσεις, σε αντίθεση με τον γυμναστή που είχε επιστημονικές γνώσεις. Ήταν πολύ σημαντικό για τους αρχαίους το να έχουν ένα σώμα υγιές, αφού πίστευαν στην σύμμετρη ανάπτυξη της ψυχής και του σώματος. Γνωστή είναι η ρήση: ‘νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ’’.
Καθώς δεν υπήρχε δωρεάν δημόσια παιδεία, όλοι οι δάσκαλοι αμείβονταν από τους γονείς και συντηρούσαν ιδρύματα, τα λεγόμενα ‘διδασκαλεία’, τις ‘παλαῖστραι’, τα ‘γυμνάσια’.
